Kahramanmaraş merkezli sarsıntıların etkilediği 11 vilayette ve zelzele riski taşıyan İstanbul öncelikli olmak üzere tüm Türkiye sathında uygulanacak bir afet idare programı olan Ulusal Risk Kalkanı Modeli için alandaki çalışmalar tüm süratiyle devam ediyor. Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının öncülüğünde, bugüne kadar zelzele ve iklim değişikliğine bağlı afetlerin idaresi konusunda ülkemizde yapılan en kapsamlı çalışmayı yürüten Ulusal Risk Kalkanı Modeli Bilim Konseyi; zelzele, sel, heyelan üzere afetlere karşı Türkiye’nin direncini artırma maksadıyla, 7 Nisan Cuma günü saat 15.00’de İstanbul Dolmabahçe Çalışma Ofisi’nde bir kere daha toplanıyor.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum’un da katılacağı toplantı özelinde kapanış konuşması da kamuoyuyla paylaşılacak. Çalışmalarına 3 Mart tarihinde başlanan proje kapsamında yapılan hazırlıkların, nisan ayı sonuna kadar, kamuoyuna sunulması hedefleniyor.
“RİSK KALKANI BİLİM KONSEYİ ALANA İNDİ”
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının 31 Mart-3 Nisan tarihleri ortasında düzenlediği saha seyahatine katılan Bilim Heyeti, sarsıntı bölgesinde bulunan 11 vilayette, alandaki mevcut durum üzerine incelemelerde bulundu. Bakanlığın Gaziantep’te bulunan Uyum Merkezi’nde de çalışmalar gerçekleştiren Şura, çalışma mevzularına ve uzmanlığa nazaran ayrılan 13 alt şurası ile zelzele bölgesinde ortaya çıkan durumu, toplumsal siyasetlerden, hasar tespitine, enkaz kaldırma ve atık idaresinden, yer değerlendirmeye kadar ele alıyor. Sarsıntı bölgesinde kalkınma sürecinin devamlılığını sağlayacak adımlar konusunda da çalışan Bilim Şurası, başka yandan tarihi ve kültürel mirasın taşıyıcısı olan mimari yapıtların korunması ve onarımı için de incelemeler başlattı. Uzmanlar, alanda elde edilen dataların, Risk Kalkanı Modeli kapsamında tüm Türkiye’de meydana gelebilecek zelzeleler ve muhtemel İstanbul sarsıntısına karşı alınacak tedbir ve idare temellerinin oluşturulmasında kıymetli bir ders niteliği taşıdığını tabir ettiler.
“KÜLTÜR VARLIKLARININ KARŞILAŞABİLECEĞİ RİSKLER TANIMLANIYOR, YENİLİKÇİ ÜRETİM SİSTEMLERİ TEMEL ALINIYOR”
Bakan Murat Kurum, üçüncü sefer toplanacak Ulusal Risk Kalkanı Modeli Toplantısı öncesi resmî toplumsal medya hesabından, Hatay’da bilim insanlarının enkaz alanlarında yaptığı incelemeleri özetleyen bir görüntü paylaştı. Enkaz başında yapıları inceleyen uzmanların görüşlerine yer verilen görüntüde, yenilikçi imal sistemlerinin temel alındığı ve acil müdahalelere devam edildiği bilgisi de paylaşıldı.
Risk Kalkanı Modeli Üyesi Oğuz Cem Çelik, “Depremde ziyan gören kentlerin, Hatay da dâhil olmak üzere tekrar yapılaşmasında kullanılabilecek yenilikçi üretim sistemleri üzerine görüşlerimizi iletiyoruz.” sözlerine yer verirken, Risk Kalkanı Modeli Üyesi Prof. Dr. Zeynep Gül Ünal da acil müdahale ve güzelleştirme çalışmaları etabının devam ettiği bilgisini vererek, “Bu basamakta bilhassa kültür varlıklarının karşılaşacağı risklerin tanımlanması, daha sonraki evrelerde da ileride oluşabilecek risklerin yönetilebilmesi için tüm sorunların net olarak ortaya konulması gerekiyor.” açıklamalarında bulundu.
Risk Kalkanı Modeli Üyesi Prof. Dr. Kadir Güler de, “Burada zati izolatörlerin tespiti için epeyce rijit kolonlar inşa edilmiş durumda. Hastane yapılarında bilhassa sarsıntı aktivitesinin çok fazla olduğu bölgelerde isabetli bir tercih. Tasarım açısından çok uygun. Hastanenin servis vermesi de hiç kesintiye uğramadan devam ettirilmiş.” tespitinde bulundu.
Risk Kalkanı Modeli Üyesi olan Japon Yüksek Mimar ve Yüksek İnşaat Mühendisi Yoshinori Moriwaki de görüntüde görüşlerine yer verilen uzmanlardan oldu. Kolon ve beton incelemelerinde bulunan Moriwaki, inşaat enkazındaki ezaları tespit ederek gerekli bilgileri verdi.
Bakan Kurum, paylaştığı bildirisinde, “Yükselen Anadolu’muz için tüm dünyaya örnek olabilecek bir çalışmayla Ulusal Risk Kalkanı Modeli çatısında bilim insanlarımızla her türlü afete karşı önlemler için çalışıyoruz. Şura üyelerimiz zelzele bölgesinde saha incelemesi yaptı. Yarın yapacağımız toplantıyla izlenimlerini, yapacaklarımızı konuşacağız!” tabirlerine yer verdi.
“AFET İDARESİNDE İSTANBUL VE TÜRKİYE GENELİ İÇİN BUGÜNE DEK YAPILAN EN KAPSAMLI PROGRAM”
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum bilimin ışığında hazırlanan Ulusal Risk Kalkanı Modeli’nin tüm dünya için örnek bir çalışma olacağını belirtti. Kurum kelamlarına şöyle devam etti:
“Bu ne birinci ne de son zelzele. Zira ülkemiz bir sarsıntı bölgesi. Dahası iklim değişikliğine bağlı mümkün afet senaryolarına açık bir coğrafyayız. Lakin sarsıntının ve başka muhtemel doğal afetlerin öncesi-sırası ve sonrasında atılacak yanlışsız adımlarla çok daha az etkilenmek ve kayıpları en aza indirmek mümkün. Hazırlıklarımızı bilimin yol göstericiliğinde yapmak, her türlü afete yönelik önlemlerimizi almak, birer kriz idare planı çıkarmak için çok pahalı bilim insanlarımız, uzmanlarımız ve yöneticilerimizle çalışıyoruz. Ulusal Risk Kalkanı Modeli tüm bu taraflarıyla, büyük ülke Türkiye’ye yakışan, 360 derece düşünülmüş, eksiklerimizi gideren, aldığımız dersleri yansıttığımız, tüm halkımızın huzur ve inanç içinde yaşamasını sağlayacak dev bir projedir.
Bakan Kurum, zelzele bölgesinde halkın en öncelikli gündemi olan barınma muhtaçlığını çözmek üzere toplam 650 bin konutun inşasını öngören Yükselen Anadolu Projesi ve zelzeleden ağır bir formda etkilenen 4 kent merkezinin kalkınma öncelikli kentsel dönüşümünü sağlayacak projelerin üretildiği Kalkınma Öncelikli Kentleşme (KÖK) Çalıştayları ile süratli ve faal bir sürece girdiklerini belirtti.Bakan Murat Kurum, “Yükselen Anadolu, KÖK çalışmaları ve Ulusal Risk Kalkanı projelerimiz, hem Türkiye’mizin hem de büyük bir sarsıntı riskiyle karşı karşıya olan İstanbul halkının geleceğe inançla bakmasını sağlayacak bir tahlil reçetesi olarak hazırlanmaktadır.” tabirlerini kullandı.
BİLGİ NOTU: “RİSK KALKANI MODELİ BİLİM HEYETİ NASIL YAPILANIYOR?”
Ulusal Risk Kalkanı Modeli Bilim Şurası, toplam 158 üyeden ve 13 alt heyetten oluşuyor. Türkiye’nin önde gelen üniversitelerinin öğretim üyeleri, kamu ve kamuya bağlı kuruluşlardan yöneticiler, mimarlar ve Bakanlık yetkilileri proje için bir ortada çalışıyor. Kurul’da inşaat, jeoloji, maden, etraf, sanayi, ziraat mühendisliği üzere alanlardan isimlerin yanında şehir-bölge planlama, sosyoloji, psikoloji, tarih, irtibat, sıhhat, hukuk üzere birçok farklı disiplinden uzmanlar da yer alıyor. Bilim Şurası çatısı altında yer alan 13 alt şuranın başlıkları ise şöyle:
Destek Hizmetleri ve Toplumsal Siyasetler Şurası, Hasar Tespit Şurası Sarsıntı ve Yer Bilimleri Heyeti Kentleri İnşa ve İhya Konseyi, Kentsel ve Kırsal Dönüşüm Şurası, Enkaz ve Atık İdaresi Şurası, Yeni Yapı Teknolojileri Konseyi, Coğrafik Bilgi Sistemleri ve Akıllı Kentler Heyeti, Mekânsal Planlama Konseyi, Tarihi ve Kültürel Miras Şurası, Kentsel ve Kırsal Altyapı Heyeti, Kriz İdaresi ve İrtibat Heyeti, İklim Dostu Yeşil Dönüşüm Şurası. Bakan Murat Kurum’un başkanlık ettiği Bilim Kurulu’nun üyeleri ortasında kamuoyunun yakından tanıdığı isimler de var. Zelzele ve yer bilimleri alanlarının yakından takip edilen akademisyenleri Prof. Dr. Naci Görür, Prof. Dr. Şükrü Ersoy, Prof. Dr. Cenk Yaltırak’ın yanı sıra Tarihçi ve Muharrir Murat Bardakçı, Yüksek Mimar ve İnşaat Mühendisi Yoshinori Moriwaki de heyetin üyeleri.
Ulusal Risk Kalkanı Modeli üçüncü toplantısında, alınan ve uygulamaya konulacak kararlar da açıklanacak.
ULUSAL RİSK KALKANI MODELİ VE HEYETLERİN MİSYON TANIMLARI
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı olarak toplumsal konuttan kentsel dönüşüme, altyapı yatırımlarından millet bahçelerine, iklim değişikliğiyle gayretten etraf siyasetlerine ve sıfır atık konusuna kadar tüm alanlardaki çalışmalar bilimin ışığında yürütülüyor. Bu hedefle Ulusal Risk Kalkanı Modeli, topraklarının büyük bir kısmı sarsıntı riski altında olan Türkiye’nin sarsıntı, sel, heyelan, yangın üzere iklim krizinden kaynaklanan başka bütün afetlere karşı hazırlıklı olması ve 6 Şubat sarsıntılarından hareketle afetlerle çaba kapasitesinin her manada geliştirilmesi emeliyle kurgulandı. Model, ülkemizin afetlere dirençli kentlere sahip olması hedefiyle hayata geçirildi.
İlk anlardan bu vakte kadarki süreçte yürütülen çalışmalarda, zelzele sonrası afet bölgesinde bulunan kentlerimizin tekrar ihya ve inşası süreçleri, bilim insanlarımızın ve üniversitelerimizin katkıları ve dayanakları ile bütüncül bir perspektifle devam ettirildi.
81 kentin tamamına direnç katma amacıyla oluşturulan Ulusal Risk Kalkanı Modeli kapsamında, konseylerin misyon alanları da tanımlandı. Misyon alanları, risk idaresi ve kriz idaresi basamakları dikkate alınarak belirlendi. Konseylerde; jeolojiden jeofiziğe, kent bölge planlamadan inşaat mühendisliğine, mimarlıktan tarihe, hukuktan sosyolojiye, iktisattan afet idaresine kadar birçok alanda bilim insanları yer alıyor.
13 heyetin kuruluş münasebeti ve misyonları, aşağıdaki üzere tanımlanıyor:
1. Dayanak Hizmetleri ve Toplumsal Siyasetler Şurası: Afetler meydana geldikten sonra yürütülmesi gereken en kıymetli hizmetlerin başında hiç elbet arama-kurtarma, birinci yardım, besin ve süreksiz barınma hizmetleri gelmektedir. Bu süreç afet idaresi açısından hayli kritiktir. Büyük bir iş birliği ve uyum gerektirir. Böylelikle bu heyetimiz AFAD’la birlikte afetlere müdahale kapasitemizi geliştirme konusunda kıymetli bir rol üstlenecek.
2. Zelzele ve Yer Bilimleri Konseyi: Bu şuramız faal fay sınırları üzerinde yer alan ülkemizin yer bilimleri açısından incelenmesini, yerleşime uygun olup olmadığının tespitini, tabanın zelzelelere karşı sağlam, inançlı ve hazırlıklı olup olmadığını belirleyecek.
3. Hasar Tespit Şurası: Ülkemizdeki tüm yapı stokunun afetlere karşı sağlam olup olmadığının tespitini, afetin meydana geldiği bölgelerdeki hasar tespit çalışmalarının risk idare sürecine uygun bir halde yürütülmesi konusundaki stratejileri belirleyecek.
4. Enkaz ve Atık İdaresi Konseyi: Afet sonrasında başta yıkıntı atıkları olmak üzere çok sayıda atık çeşidi ortaya çıkmaktadır. Bu atıkların insan ve etraf sıhhatine ziyan vermeyecek formda imha edilmesi ve geri dönüşüme tabi tutulması konusunda çalışmalar yürütecek.
5. Kentleri İnşa ve İhya Şurası: Afetle birlikte kentlerimizde meydana gelen tahribatı giderecek, TOKİ’mizle süreksiz ve kalıcı konutlar yapacak, kentlerimizin tekrar inşası için gerekli olan bilimsel çalışmaları yürütecek.
6. Kentsel ve Kırsal Dönüşüm Konseyi: Dirençli kentlerin inşası yolunda kentsel dönüşüm stratejilerini her kentin kendi kimliğine nazaran belirleyerek; kentlerin özgün kimliklerini koruyacak çalışmalar yapacak.
7. Mekânsal Planlama Heyeti: Afetlere hassas planlama yaklaşımlarının geliştirilmesine, yeni şehircilik çalışmalarında planlama sürecinin bir bütün olarak kıymetlendirilmesine, Türkiye Mekânsal Stratejik Planı çalışmalarına katkı sağlayacak.
8. Yeni Yapı Teknolojileri Heyeti: Afet riskli bölgelerdeki konutlar başta olmak üzere tüm yapıların yeni yapı teknolojileri ışığında sağlam ve inançlı bir formda inşa edilmesini sağlayacak.
9. Coğrafik Bilgi Sistemleri ve Akıllı Kentler Konseyi: Depremden ziyan gören vilayetlerimizin yine inşa ve ihya sürecinde teknolojinin bütün imkânlarını dijital ortamda alana yansıtacak, kentlerimizde akıllı teknolojilerin daha aktif kullanılmasını sağlayacak.
10. İklim Dostu Yeşil Dönüşüm Konseyi: Afet bölgesindeki yeni şehircilik çalışmalarımızı iklim dostu yeşil dönüşüm vizyonu çerçevesinde hayata geçirecek, bütün kentlerimizi iklim krizine karşı dirençli hale getirecek.
11. Kentsel ve Kırsal Altyapı Şurası: Deprem bölgesinde ulaşımdan kanalizasyona, içme suyundan güce kadar tüm altyapı çalışmalarını tamamlayacak. Bunun yanı sıra tüm yerleşim yerlerimizin altyapısını afetlere dirençli hale getirecek.
12. Tarihi ve Kültürel Miras Heyeti: Afet sonrasında kadim şehircilik geleneklerimizi temsil eden, istiklal gayretimizin öncü kentleri başta olmak üzere sahip olduğumuz tarihi ve kültürel zenginlikleri ecdadımızın aziz anısına sadık kalarak ihya edecek, kentlerimizi kendi kıymetleriyle ayağa kaldıracak.
13. Kriz İdaresi ve Bağlantı Şurası: Afet sürecinde kamuoyunun hakikat bilgilendirilmesini, aktif irtibat kanallarının kurulmasını, kriz idare sürecinin başarılı bir formda yürütülmesini sağlayacaktır.